lunes, 25 de marzo de 2013

VOLTA AS ORIXES II




   Segunda xeira.



  Mentras tomaban a segunda parva a carón da lareira, lareira conservada con moito mimo polo tiu, éste foi contádole parte do proceso, do que o fin saia a palla pra aquel palleiro, que entre outras cousas servíale de toco o León. Era o León un mastin leonés, grande coma un becerro e bonachón a mais non poder. Eso sí, con xente descoñecida sé se pasaban nos seus dominios podia ser de tremer. Cando via en perigo a casa, a palleira ou calquera da familia, os pelos do lombo puñánsele como escarpias dirxidas hacia adiante, e mostraba uns incisivos de tal tamaño que non aturaba naide sen dar un berro. Nunca mordeu a naide, nalgunha ocasión non foi por falta de ganas.

 Mentras daban conta de unhas torradas cunhas lonchas de xamón, e unha pequena cunca de sopas de allo, feitas polo ancián, éste amosoule o Xé, un cuartillo de madeira, mediado de grao de centeu. Mira este grao é o que se leva as terras a sementar, do que mais tarde sairá a palla para o palleiro. Ante o abraio do rapaz e cun sorriso cariñoso, o tiu engadiu un motivo de asombro mais.

-         Mira, desde o momento de sementar hasta a nova sementaira outra vez, tanto o grao como a palla saida logo, e o novo grau, pasan polas maus dos labradores en cada proceso. É mais eu diriate que cada un dos graus e pallas sen excepción pasa polas maus hasta que acaban cada cual cumplindo coa súa razón de ser.Se non unha a unha, pouco le ha de faltar.

-         Tiu, alí no palleiro hai moitisimas pallas, e os graos tamén deben ser moitos, ¿Cómo é iso de pasar polas maus das xentes?

-         E sinxelo: cando chega o tempo da sementeira, despous de preparar e estercar as terras, o grau esparexe polas leiras. Faise a operación coas maus, polo tanto xa tes ahí a primeira pasada polas maus da xente. Despous cunha xunta de vacas e co arado, ese grau enterrase para que pasado un tempo xermine e naza o novo centeo.Cuando nace, saen como unhas herviñas verdes que mentras son pequenas chámanse més. Esta més nalgúns casos segase tenra e alimentanse algúns rixelos que poida haber nas casas. Cuando chega o vrao, o centeu xa medrado madura, a palla colle unha cor amarelante e as espigas inchan cargadas de graos.É entonces cuando os labregos  fan a seitura, que é nin mais nin menos a maneira de recoller todo, segando as pallas cunha fouce. Aiquí producese outra vez o que dixemos antes: cóllense as pallas na mau todas, inda que non sexa de unha en unha.Despous atanse os mollos, donde para facelo hai que volver a coller as pallas. Faise o medouco, acarrexando os mollos un a un. Mais tarde, outra vez de un en un carganse no carro como o de unha foto que ti coñeces,  faise a acarrexa hasta as airas, donde outra vez de un en un descarganse para facer a meda que queda preparada para a época da malla. Xa veras como logo, na malla, volvense a coller, tanto as pallas como o grau, e farase o palleiro e encherase o sitio. Diso falaremos utro día, pous agora temos de ir a cabar as viñas.



 Continuará……

sábado, 23 de marzo de 2013

VOLTA AS ORIXES I






   - ¡Ei, Xe.!. ¿Imos o palleiro?.
   -  ¡Vou xa. Deixame amalloar os zamancos ¡.
   O Xe, acabou de calzarse, e co carolo de pan torrado na man e na boca, saiu correndo a agarrarse da mau do tiu Marcelino, que xa estaba no curral, cunha verga na mau.
   O sair pola porta carral, case van de costas contra o chao, pous o abrirla estableceuse unha forte corrente de aire friu que viña do norte, e estaba acrescentado pola diferencia de temperatura de un lado con relación o outro.
   O Xe, agarrouse os pantalóns do tiu, aparte de ir collido a sua mau, e asi e todo case e barrido o interior do curral, decindo que casi era arrastrado polo vento.
  - Casi te encarta o aire, Xe.
  - Si, pasoume polos lados, se me chega a dar de cheo, vou voando hasta a corte da res.
  Con estas lerias, a parella chegou hasta o palleiro. Era inda cedo, e o chegar alí asusteron o León, que esba a durmir nun minoco que fixera dentro do palleiro. Saiu rosmando con mal talante, mais o descubrir a parella, acercouse a eles a lamberles, a mau o vello e as fazulas o rapaz.
  Empezou a chover a ceo aberto, naquel momento, e para salvaguardarse da auga, meteronse os dous dentro da pallarega.
  -Tiu, ¿de onde sae a palla esa que está no palleiro?.
  - Sae das leiras, filliño.
  -¿Das leiras?. E ¡Como é que esta agora aiquí!.
  - Pous porque a seguemos nos. Teus pais e eu, trouxémola, desde as leiras da Cruz de Pedra e as das Carbuizas.
  -Tiu contame como é eso.
  - Pous é bastante sinxelo. Sementase o centeo, e cando está maduro, ou seco que tamén así se le chama, ségase, átase, acarréxase hasta a aira onde se malla. Unha vez mallado o grau lçevase o Sitio, e a palla traese aiquí o palleiro.
  - Tiu, ¿Por qué meus pais non tein palleiro nin leiras?
  - Pous porque vos vivís nunha cidade, ainda que pequena, cidade o fin, e a maneira de vida que artelleron teus pais, é distinta a de aiquí.
  - Tiu, eu cuando sexa grande quero vivir aiquí, contigo, cos avós e co León.
  - ¡Ja, ja, ja ¡ eso está moi ben, mais o mellor eu e os avós non teremos tempo de facelo , hasta aquela!
  - Bueno tiu. cuntame polo miudo como se fai a palla, e como se fan os palleiros.  
  -  Cuando levemos a palla a corte da res, subiremos a lareira, e cunha cunca de sopas de allo diante, contareite todo o proceso. ¿Vale?.
  - ¡Vale!
  
   Continuará…….

 

jueves, 14 de marzo de 2013

¿ESTÁ EN CRISE O MUNDO DOS MEDOS?



Pareceume velo. Non estaba seguro. Pensei que debía estar errado, pois estaba a chorar, ou polo menos iso era o que parecía.
 Fíxenme o distraído, como se non o houbera ollado. Acerqueime soturnamente hasta que él xa non puido fuxir, pois xa estaba descuberto.
 Efectivamente estaba a chorar.
 ¿Qué te pasou?. ¿Non será unha artimaña túa?, pois non creo que te de resultado. Xa fai demasiado tempo que nos coñecemos, e tamén xa fai moito que a min as túas argalladas, nin me fan gracia, nin me producen nada. ¡Fíxenme vello, amigo! E o tempo encapsula a un.
 ¡Que mais quixera eu!, xa nin argallar cousas se me é dado. A miña fución neste mundo xa está periclitada, xa non teño influencias por ningures, nin os rapaces me fan caso. O problema non é so meu, os colegas de choio están todos o mesmo.
 Cando vostede chegou estábamos nunha xuntanza tratando o tema, para ver se tiña solución e se non teriamos que ver a maneira de desaparecer deste Planeta. ¡Aquí xa non facemos nada!, mellor buscarnos a vida na emigración. Fálase de que no Planeta desdoblado da Terra, alá na galaxia paralela a esta, inda teriamos moito que facer.
 Empiolouse nun cabaco do trobo castañeiro, e quedou nunha postura que denotaba a sua tristura, ollando para min con ollos de carneiro degolado.
 Nunca eu vira o Rampoño daquel xeito. Efectivamente era o Rampoño, ese medo que sempre andaba meténdose no corpo dos nenos pequenos, espereitandoos desde os lugares mais escuros. Eles nunca o viron, pero sabían perfectamente cando estaba alí, pois a súa mirada arrepiaba-os.
 O ver que o Rampoño falaba comigo, polas fisgas do vello castañeiro que naquel tempo xa espantaba mais que os diferentes medos, foron asomando o Ronco, A Mau Peluda, O Farrampón, O Estalalouxados, e demais seres encargados de facer durmir os rapaces e os non tan rapaces. E tamén espantalos dos eidos perigosos.
 Estiveronme a esplicar que nesta época os rapaces xa non le facían ningún caso, e inda o que era peor os pais xa non se acordaban deles.
 Os rapaces nestes dias xa nacen con un wasap (Non sei se está ben escrito), incluso xa se ten dado o caso de que algún xa se comunicaba co mundo exterior cun aparello deses desde o útero da nai.
 Efectivamente nestes dias que están a correr, coas técnicas modernas de comunicación, os medos foron arrumbados nas esquinas do esquecemento, que é o peor lugar para calquer ser existente.
 Un deixa de existir cando xa non hai ninguén que o teña en conta, nin falen del. Parece ser que no mundo da Física Cuántica, algunhas cousas se non teñen quen as mire, non existen.
 Marcheime cabizbaixo, pensando que non solo le pasaba ós Medos ancestrais. Os que tiñan profesións moi ligadas a realidade da Terra, tamén empezaban a ter os mesmos problemas.
 Polo menos, moitos deles xa empezan a emigrar, non a outras Galaxias, pero casi.




martes, 12 de marzo de 2013

LOS AMIGOS DE PETER







 Ya estamos de nuevo en la ciudad olivica, casi al fondo de la ria y también casi al lado de las islas Cies, esas dos maravillas que la Naturaleza ha tenido a bien ofrecernos.
 Los que tenemos la suerte de vivir en estos pagos sabemos de que hablamos y yo que no me debo a nadie ni a ninguna toponimia, salvo la de “A Alta Xeabra” por razones evidentes, digo alto y claro, que vivo en la mejor comarca del mundo, con unas gentes con las que me embarcaría e cualquier aventura que lo mereciese.
 Bien, como decía, ya estamos en Vigo después de un fin de semana en la capital del reino, ciudad a la que fuimos a alentar a un manojo de actores y actrices amateurs, que como recompensa a su esfuerzo alquilan pagando de su bolsillo el teatro en el que quieren hacer su representación. Esto se llama afición al teatro y nulidad para recibir esos sobres tan de moda por algunos colectivos.
 La obra que fuimos a ver es la titulada Los Amigos de Peter, de la cual hay una película, que para mi desgracia no he visto.
 La obra de teatro, adaptada por personal del propio colectivo, colectivo que se hace llamar Errantia, estuvo francamente bien. Una interpretación de todos los integrantes del plantel, habida cuenta de su amateurismo, fenomenal, bajo la dirección de la “instructora” del grupo.
 Puedo decir que el tiempo que duró la obra, se me pasó casi sin enterarme, y creo que como a mí, le pasó a una platea casi llena y disfrutando del espectáculo.
 En definitiva podría decir que hay un buen embrión de buenos actores, que seguramente si no fuese porque creo que todos tienen sus profesiones, y  la suerte de tener trabajo actualmente con la que está cayendo, que seguramente hará que podamos seguir disfrutando de alguna obra mas cada año, sin necesidad de que ellos abandonen sus profesiones, pero que si vienen mal dadas, a lo mejor puedan recurrir a sus dotes interpretativas.
 Dejo aquí constancia del buen hacer de unos aficionados, que han robado tiempo a sus “tiempos” de ocio.
 En espera de recibir un video de la representación, os dejo aquí unos segundos de lo que he podido grabar con mi cámara antes de que se agotase definitivamente su batería. Espero que os guste.

martes, 5 de marzo de 2013

VIAXES E TEATRO.






 Nalgunha maneira de Filosofia, a estancia humana enriba da Terra amosase coma unha gran roda, a cual, polo que as veces parece, pasa moitas  polo mesmo lugar e tempo.

 Vou tentar desenguedellar a parrafada anterior:

 Pasado mañá, se o tempo o permite e a autoridade non o prohibe, a miña santa señora compañeira e mais eu imos de ir a capital do reino. Concretamente a Villa de Magerit.

Pensando en que o tempo pode tentar non permitilo, e a autoridade xa veremos, iremos en tren desde Vigo hasta a estación de Principe Pio (¿Por qué se chama así?).

 Precisamente a forma de trasladarnos a Madrid, é a que me deu que pensar noutros tempos xa lonxanos, nos que a única maneira de viaxar era en tren ou en burro. As diligencias tiradas por cabalos e carretas tiradas por mulos, xa non funcionaban.

 Naquelas viaxes, que os da miña xeneración faciamos a Barcinonova ou a terra euskalduna, era case unha aventura como a de pasar o charco polas xeneracións que ian a facer as americas, e voltaban case todos igual que cando marchaban coa deuda pendiente do diñeiro pedido para marchar añadindo o que tiveran que pedir para volver. Esto recordame eses contratos que dicen que le fan ás mulleres que unha panda de fillos de puta as prostituen a má cara. Esto pareceravos unha esaxeración, mais se seguides atentos veredes que non é tal.

 Cando saía un da aldea camiño das ciudades onde habia choio diferente o de tentar sacarle cousas pequenas a terra, era case o mesmo que tentar chegar a Cuba, Venezuela ou Arxentina; ir hasta Vigo subir a un barco que fora para alá e esperar un feixe de días.

 Saiamos da aldea, no meu caso distante doce kilómetros da primeira estación de tren na que solo paraban os trens cor  reo comarcais. Polo tanto, habia que chegar a unha estación onde parasen os de grande percorrido, hasta uns puntos chamados nós ferroviarios nos que habia que facer transbordo, collendo outro tren a outra dirección que te levaria cerca do teu destino, se o peor non tiñas que facer outro transbordo.

 Outra cousa era a velocidade don comboio. Habia algúns que na época da vendima, o pasar polas viñas, daba tempo a baixarse coller uns cantos ácios, comelos a volver a subir sen demasiado esforzo.

 O mais bonito de todo eran os enamoramentos, que tiñan lugar nunha viaxe daquelas. Coñecianse conxéneres do sexo contrario e a pouco que un o procurera acababase con promesas de amor eterno mentras durase a viaxe. O chegar o destino o mais probable era que nunca mais se volverian a ver.

 Naquel camiño habia tres estacións das cuales conservo recordos imborrables. A primeira a de Lubián, estación na que habia que subirse a un tren hasta Puebla de Sanabria, uns trinta kilómetros de percorrido, tres cuartos de hora de viaxe, solo habia dúas estación intermedias: Requeixo e Pedralba.

 A estadía na estación de Lubián podía ser de un par de horas, pous  o acompañante e maila burra tiñan que volver e habia unha boa camiñata hasta a aldea. O chegar a Puebla, tiñas que esperar cinco ou seis horas esperando algún dos expresos que chegueran a Medina del Campo. Estas eran as tres estacións das que falaba antes.

 Na estación de Lubián rara vez se coicidia con outros viaxeiros, porque habia poucos e os que eran da bisbarra chegaban co tempo xusto. Habia que entreterse cos lagartos e os merlos e carrixas que por alí andaban.

 Na de Puebla aquelas horas que habia que pasar daban para moito e para pouco. Moito aburrimento e pouco tempo para baixar a vila. Si era no inverno habia unha estufa de leña que se enchia de xente ó seu arredor.

 Na de Medina del Campo pasaban tres cuartos do mesmo, ainda que alí a espera era mais pequena. Podian ser un par de horas. O problema era ó subir o novo tren donde o mais probable era que non se atopera onde sentarse. Se habia sorte podiase atopar algún incipiente ligue que fixera a viaxe, inda que fora de pé, o mais gradable posible.

 Neste xoves próximo, iremos a capital do reino, pasaremos por esas estacións sin tempo nin tanxiquera para velas, os ligues xa van feitos, o tempo non será excesivo, unhas seis horas. Levaremos un bon libro para eses momentos nos que non apeteza espereitar polas fiestras, e esperemos que o chegar alí o tempo non sexa demasiado de invernia.

 Imos o  estreno de unha obra de teatro, na que participa un membro desta familia. Levarei camara, papel e “caneta” para tomar notas que a volta tentarei de por negro sobre branco, es converterme por un día en critico teatral.



 ESTO É O QUE IMOS VER.