viernes, 31 de julio de 2009

NON É O MESMO ARRIBA OU ABAIXO

Nestes días ando lendo un libriño editado en Edicions Xerais de Galicia alá polo ano oitenta e tantos, cando eu formaba parte desta editorial.
O libriño en cuestión ten o tíduo de Homes Tras da Corda, do escritor Carlos Reigosa.
Cando falo de libriño, quero decir que é pequeno, e leese caseque dun tirón. Son varias histórias que el pon na súa terra tras dos lombeiros que algúns chaman O Cordal, ainda que él chamalle A Corda.
É unha pena que Reigosa non puxera as súas histórias en Val dos Marcos, pois a medida que ia lendo unha delas cada vez me acordaba mais da nosa terra, e dunha bonita leria que le escoitei a alguén. Agora non recordo quen era o que a contaba.
A narración de Reigosa conta aqueles dimes e diretes das aldeas de mediados do século pasado, donde radio macuto estaba a orden do día.
Un home daqueles detras da corda non se cansaba de negar que o fillo que iba a ter unha muller que estaba preñada, non podia ser del, pois según decia as mulleres non estaban preñadas dezaoito meses.
O run-run correu pola aldea, e un día chegou as orellas da súa muller, que o esperaba en xarras no alto da escaleira con cara de poucos amigos e mas intencións.
Cuando lle dixo que porqué le fixera un fillo a aquela muller, el volveu rir e decir que aquelo era imposible.-Mira,-dixolle a muller- ti sabes que todos os teus fillos saen identicos a ti e con toda a túa impronta, fuciño, naris, orellas.. xa sabes que te clavan. No teñas medo muller-respostou él- todo o que se dí é imposible.
Foi neste tranco donde eu me acordei da hitória que agora os conto.
Nun pobo daqueles arraianos portuguese, tamén tras dunha serra como a da Aligueira, unha nai sempre aconsellaba a súa filla que tivera coidado cos homes, pois despois de porse enriba das mulleres deixaban-nas preñadas e logo olvidaban-na e si te vin non me acordo.
Mira filla-decialle- nunca te poñas debaixo dun home, pois deixante preñada e logo tes que ti arreglarte sola coa “criança”.
A rapaza matinaba sempre na recomendación da mai, e intentaba levar a cabo e facerlle caso ó que decia.
Botouse un “namoro”, e pasado un certo tempo de namoramento, cando xa era público o romance, un día chegou toda fachendosa a casa, e coas meixellas moi sonrosadas dandolle un bica a nai díxolle:
¡Mamá, hoxe deixei o meu namoro preñado, pois punxeme eu enriba del!
O conto de Reigosa ten outro fin; Cando a muller pariu, efectivamente, a criatura era clavadiña o home que decian que era o pai. Este era un home crente e dixo que si Deus o dispuxera así, que él aceptaba a vontade Divina.
Cando morreu, deixou testado que a aquel fillo correspondiale uns cantos miles de reás, cousa que no lle gustou demasiado o seu fillo único, que non se atreveu a descubrir a súa paternidade, no caso aposto o pai.

jueves, 30 de julio de 2009

O PESCADOR CAZADO

Faltaban poucas horas para a chegada do Nadal.
O día antes do vintecatro, púxose xeitosiño para armar as manxoeiras. Unha nebliña, non excesivamente espesa, un tempo agarimoso, cunha temperatura arredor dos quince graos.
Todolos afeccionados que daquela adoitaban pillar as bácoras daquel xeito, sabian que deixando os aparellos durmindo no Tuela, unha noite daquelas, sé se mantiña o tempo igual pola noite, a mañá seguinte había boa colleita de “camelas”.
Cando estábamos almorzando, e esculcando o tempo, meu pai dixo: Vai quedarse unha noite de manxoeiras moi boa. Deberíamos intentar coller algunha trutiña para estas festas. Si viñeras conmigo a axudarme........., seguro que collíamos algo.
Así foi, collimos catro manxoeiras, e para disimular eu collín a escopeta e diriximosnos hacia Penascada.
Deixemos dúas manxoeira nas vicadas da preseira, e outras dúas no rigueiro de Velois. Unha na desembocadura e outra casi debaixo do pontón.
Volvimos para casa pola barriada de abaixo, dreitos o “Caxera”, a botar a partida.
O día seguinte, antes de ir a buscar as manxoeiras, Pepe tivo un pequeno entretenimento co que non contábamos, e cando marchemos a buscar o hipotético botín, xa era un chisco tarde.
Cando ibamos na Lavandeira, vimos que na Ladeira iba un troiteiro, tamén a buscar algo.
Meu pai dixo: Ten so dúas manxoeiras, que le dei eu, mais seguro que onte nos viu e levantanos as nosas como hai Deus. Imos facer unha cousa; tu baixa a Veiguiña e sube por Barxadebois hasta Penascada. Por alí escondeste hasta que él suba. Eu vou polo carreirón hasta facerme o encontradizo con él. Seguro que se le da tempo esconde o botín, e dirá que ven de tapar a auga. Eu entreteñoo e mentras ti colles as manxoeiras.
Acaeceu tal como dixo o Pepe, eu cheguei a Penascada cando o interfecto saia do rigueiro de Velois polo carreiron do Pisón, xusto cuando o noso amigo ia á mitai da ladeira de Penascada, apareceu mei pai na outra punta. O vélo o home deitou o saco nunha urz, e continuou, hasta donde estaba meu pai que se facia o remolón arriba.
Entonces cando xa non me podia ver fun lixeiro e medio agachado, hasta donde deixera o saco, o que collín sen mais e marchei a carreira, de novo a Penascada, donde econdín o botín e fun ver as manxoeiras das vicadas, que por certo alí estaban con tres ou catro trutas cada unha.
Collín todo e lisquei hasta o muiño D’abaixo donde quedera co Xefe.
Cuando chegou, escarallábase de risa, pois o asunto fora tal como el o dixera, o parecer o noso colega viña de tapar a auga de Velois, según se explicou.
Cando abrimolo saco, dentro estaban as dúa manxoeiras nosas, mais outras dúas. Entre as catro tiñan dezaseis trutas cuarteronas.
Cuando cheguemos a casa, despois de comentar o asunto, meu pai decidiu que habia que devolverle as manxoeiras o seu dono. Meteunas no saco xunto con catro trutas de bon tamaño, e mandoume levarlas a casa o contrincante.
Cando las levei xa era noite, chamei a porta saiu a muller que o verme chamou polo home. Deille o saco, decindole: teña, atopemos esto e meu pai dixo que eran de vostede.
Ho home colleu o saco e as manxoeiras, mirou as trutas e mirando pra min dixo:
¡ Ah, pícaros, como ma xoguesteis ¡
Eu fixenme o tonto e lisquei pro café, correndo porque non aturaba a risa.

lunes, 27 de julio de 2009

MI AMIGO "SANTI"

Uno, en su deambular por la vida, siguiendo los avatares de la misma, ya casi ha visto, oído y se ha encontrado en casi todo tipo de situaciones; buenas, malas, y, ni una cosa ni otra.
Uno, ha conocido mucha gente. Gente que en un momento determinado ha formado parte del quehacer cotidiano propio, pero que con el transcurrir del tiempo es gente que no ha dejado huella, se han olvidado, o la memoria ha querido olvidarlos.
Lo que me ha acontecido hoy, día veintisiete de Julio de dos mil nueve, será u recuerdo que creo no olvidaré nunca, y del cual me siento muy halagado.
Veréis: Hace un “futimen” de años que voy a un gimnasio, por aquello de mantener a raya “el bandullo”, cosa que no siempre consigo. En este gimnasio, hace ya unos cuantos años conocí a “Santi”.
Siempre que coincidíamos hablábamos, yo le incitaba a hablar en gallego, también le daba la murga con el ejercicio, diciéndole que era vago, que sudaba poco, ya sabéis cosas que se dicen con ánimo jocoso, pero sin querer molestar.
Hacía ya u par de años que le había perdido la pista a ni amigo “Santi”. Pregunté por él en la recepción y me dijeron que se había dado de baja. Comentando con otros grandes atletas de la tercera edad, que lo conocían, también lo echaban de menos pero nadie sabía nada de él.
Hoy, cuando salía del gimnasio como de costumbre, iba hacia el lugar donde había aparcado el coche, para volver a casa, al pasar por la calle Arenal, en una parada de autobús, con bastante gente esperando, vi alzarse dos brazos con un cuerpo detrás, que parecía que me estaban indicando una pista de aterrizaje.
Con sorpresa y asombro des cubrí a mi amigo “Santi”. Él era el dueño de aquellos brazos y aquel cuerpo delgadito, que se precipitó hacia mi dándome un fuerte abrazo, al que yo correspondí, con cierto miedo de “escochalo”, pués nos os he dicho que mi amigo es muy frágil desde que tuvo un accidente de motocicleta que le postró mas de un año en cama, siempre en coma, y con una recuperación lenta, muy lenta.
Santi tiene ahora alrededor de treinta años, de los cuales unos seis o siete, se los llevó el accidente.
Después de varias operaciones, de trabajar con Fisioterapeutas, con Logopedas, y de deseos de abandonar todo, ahora parece que, ha encarrilado su nueva manera de vivir.
Está terminando unos estudios interrumpidos, está contento en un nuevo gimnasio donde los monitores le ayudan, en definitiva, ya es menos pesimista que cuando le conocí y le picaba para que trabajase el cuerpo y la mente.
Me dió cuatro abrazos, me besó en la mejilla, y con lágrimas en los ojos, me dijo:
“Estoy yendo a todo tipo de recuperaciones para superar mi autoestima y mis depresiones. Creo que hoy, el haberme encontrado contigo, ha valido por más de un año de trabajo.”
Yo solo puedo decirle a Santi:Yo soy el que debe estar agradecido, por ser un poco útil, pués creo que puedo decir, que, la vida tiene sentido también fuera de la familia y de los más allegados.
UN ABRAZO MUY FUERTE, SANTI.

ERE NO MUNDO DO PIÑEIRO

Foi na época na que se apoderera de min un imsomnio que non me deixaba pechar ollo.
Naquela noite estival, habia una lúa desas grandes coma rodas de carro, o que facia que co calor daqueles días, me entreran ganas de darme un paseo polos montes.
Pertrechado con unha cámara de fotografiar, unha boa linterna, e unha caxata de rebolo restre, marchei sen rumbo definido polo camiño da Mallada. Continuei pola beira do Tuela, e quero non quero, cando me dei conta estaba en Cancelada.
Acerqueime a casa que durante un tempo fora o fogar do Modesto, coñecido como o de Cancelada. A casa está asentada xusto ó lado do que fora un asentamento Templario, e moi cerca dun castro habitado uns cinco mil anos atrás.
Decidin subir ós restos do castro, a sentarme e intentar sacar algunha fotografía, dun pequeno petroglifo que alí hai. Todos sabedes que este tipo de manifestacións rupestres, distinguense mellor de noite, con luz de linterna que incida de forma oblícua sobre o grabado fai que se observen mellor todo-los detalles do mesmo.
Cuando estaba preparando todo, cámara, linterna e trípode, de sútaque apareceu o meu carón unha pantasma con todas as da lei.
Era unha especie de saba blanca, que tiña unha capucha donde se supuña que estaba unha cabeza. O raro era que aquela cousa prácticamente levitaba, non tiña pés, e debaixo da carapucha so se vian uns ollos tristiños e un pouco nostálxicos.
A pantasma era moi educada, pois nada mais acercarse, deume as boas noites e desexoume paz e saúde, e sen esperar a máis deixouse arrebuxar enriba dun dos petroglifos, parecia que apoiaba a caluga nas mans, se non fora porque nin tiña mans nin se vian mais que os ollos.
Pregunteille que le pasaba, pois tiña entendido que as pantasmas disfrutaban asustando e arrepiando a xente, e polo visto nin o tentou conmigo.
¡Aiii, amigo, ahí está o problema!. ¡Despois de mais de catro mil anos por estes montes arrepiando as xentes de todo o Val do Tuela, hasta case Peso da Regúa, agora teño que buscar novos horizontes!. Aiqui xa non pinto nada.
Deume unha enorme pena a maneira como o decia, e fixen ademán de acercarme a él co ánimo de darlle algo de azos, mais retirouse e dixome que non podia acercarme mais a él, pois ainda que o vira así so era un desgracido espiritu, que inda tiña condena para mil anos mais, asutando xentes crédulas e sinxelas.
Agora, continuou a pantasma, xa non se asusta naide, e maís, as veces son eles os que casi nos asustan a nos, coa cantidade de tonterías que vive a xente hoxe en día.
O maior problema que teño, é, que non sei donde ir. Xa naide cree en nada, non creen nos santos, nin nas virxes, ¿Como van a creer en nos?.
Xa non causa efecto, ni o ruido de cadeas arrastradas , nin ósos chirriando uns contra outros, e os alaridos lúgubres, imítanno mellor moitos dos cantantes actuais polo que os nosos xa naide lle fai caso.
Creo que tentarei inventar algo relacionado co negocio bancario, pois ainda que así de repente non asuste moito, pasado un pouco de tempo a moita xente danlle soponcios terribles. Veise que inda non se aficeron ós sustos que les dan estas pantasmas modernas. Nos polo menos non tocamos a naide e só os asustamos.
A pantasma marchou cara a Caleira voando por enriba do Tuela, e eu xa entre o alborar, volvin para Val dos Marcos.

sábado, 25 de julio de 2009

DISQUE.....DICEN....DIGO.

Dícese..... dicen.....disque se decía. Entre dimes e diretes pasaban as xeiras das xentes de Val dos Marcos.
Xa as follas dos almanaques foran reemplazadas, igual que os calendários varias veces, desde o día en que soterreran a un veciño do “pueblo”, chamdo”ti” Germán.
Nunca fúi quen de enterarme, do porqué daquela lenda que xurdíu despois do seu pasamento.
Coido que aquel home era de unha familia na que xa case por tradición abundaban os cregos, é xa se sabe que a maioria deles son bastante descreidos, é este seu descreimento facía que as almas xinxelas o fin fixesen das súas.
Dicen....dícese....disque decian que, unha vez morto, o espiritu daquel home collera o costume de vestirse de pantasma de cando en vez, e dedicábase a espantar ó personal é meterles no corpo uns calotes de morte.
Entre outras aparicións, disque...dícese....decían que nunha ocasión, collérale gusto a aparecerselle o “ti Carlos, que tamén tiña na súa familia mais de unha sotana, das vellas é das mais novas.
O caso parece ser que, unha vez que o “ti” Carlos, saíu a canada do Salgueiro de noite, seguramente a “tirar o pantalón”, cando volveu a entrar na casa, ia albo, cos pelos de punta, e sen fala. Cando recuperou esta última, deu conta do seu encontro coa pantasma do difunto.
Os rapaces, é os non tan rapaces, tremian polas noites e tamén a pleno sol, si se atopaban de vaqueiros, sobre todo naqueles lugares maís aillados e solitários, ós que por culpa de apacentar as vacas tiñan que ir forzosamente.
Un dos sitios donde a “vox populi” referia varias incursións da pantasma do ti Germán Bernaldón era a Gurgoza, sitio mistérioso de seu, e tamén lugar donde os porcos monteses gostaban de reborquillarse nas lamas de negros bulleiros que por alí hai. sobretodo no Navallo. Os mais vellos do lugar falaban dos osos buscadores de mel nos colmeares da Illande.
Tocoulles ir coas vacas a dous rapaces daquela. Un rapaz e unha rapaza os cuales oxe xa teñen netos os dous. Unha vez nos pastizais de Belois e no fondo da Gurgoza, e xa cando as sombras indican que o sol está mais cerca dos yankees, que dos portugueses aconteceu a aparición da pantasma daquel home tan amigo de amolar a nenos e menos nenos.
Saindo da parte alta dos prados, de entre as urces, unha figura informe, ainda que según dixeron despois, era medio redonda, baixou roullando a boa velocidade hasta o rigueiro.
A rapaza, nada mais ver aquelo so puido berrar, ¡ahí vai o “ti” Germán!, ¡Seguro que ven por nós!. Casi a punto de quedar estarricada alí mesmo, o ver que o seu acompañante, como ipnotizado, corría hacia o lugar onde a pantasma se metera no rigueiro.
Xa a punto de perder o sentido,viu que o rapaz volvía prados arriba, perseguido pola pantasma, a que de cando en vez se abalanzaba sobre os talons do mesmo.
Cando o rapaz chegou a caron dela todo fachendoso, amosoulle como era a pantasma: era redonda, tiña, folliñas, e raíces. Era de unha cor verde tirando a blancuzco e mediria case un metro de diámetro.
Disque...dicen....dixéronme que o pobre “ti” Germán convertírase nun fermoso chaguazo.
Menos mal que aquel rapaz non tivo medo, pois senon houbera sido así, ainda a pantasma andaría, polos cabocos de Val dos Marcos.
(Esta história vai dedicada a señora Xon, que ma lembrou)

viernes, 24 de julio de 2009

O GRAN TESOURO DE FONDODEVILA EN HERMISENDE

Falóuse muto do tesouro achado polos Pericas. Eu escutei de todo, sempre, o que despous cheguei a entender, sin gran fundamento.

Vai uns poucos anos, nunha ocasión que o Jesús Perica estaba comendo no Mesón Jabalí, de meu primo Marcelino, sentado na mesma mesa, estabamos nos, é, nun momento determinado, etrou na conversa o asunto do tesouro dos seus avós.

Pregunteille qué sabia él do asunto, e díxome que pouco, só o que escoitera cando era rapaz os vellos da casa.

Según eu entendin, os seus antepasados tiñan, e ainda tein, un prado na parte NO de Hermisende, no lugar que creo que se chama “o Escurrideiro”; no prado referido, había untocón de un castañeiro, do que prácticamente solo quedaban as raíces, o que decidiron arrancar, para limpar a zona.

¡Menos mal que daquela no habia escavadoras nin retros! Para arrancar as raíces do vello castañairo trobo, fixeron-no todo a base de pico é pala.

Cando xa case o tiñan escavado, e xa se movía o tocón, deronse conta de que entre as raices, e no medio da parte troba, habia una ola cuberta cunha louxa. Enonces puxeron cudado en no estragar o achádego, e cuando o poideron sacar resultou que case estaba cheo de unha pedriñas, algo raras.

O meu amigo Perica, non sabia exactamente o que habia dentro, mais o parecer, alguén da familia douse conta de que podian ter un valor importante.

Puxéronse en contacto con uns “ourebes” de Bragança, que viñeron ver aquelo, e sen mais ofreceronle unha cantidade bastante importante de diñeiro por todo.

Jesús tampouco soupo, ou non quixo, decirme a cantidade, mais na comarca correuse a voz de que le deran mais de un millón de pesetas. Hai que ter en conta de que estamos a falar dos primeiros anos do seculo pasado. Un millón, daquela facía millonario , no mais amplo termo da palabra, a quén o tiña. So téndeis que pensar que os xornais de un bó especialista, daquela gañaba un xornal de menos de cinco pesetas/día. Habia que traballar douscentos mil días para conseguilo.

Se non me falla a memoria, quen comprou aquelo, foron uns “ourebes” chamados os Toureiros, con residencia en Bragança.

Xaestiven varias veces nesta fermosa cidade portuguesa, e nunca atopei ese nome por ningures. O dia que o atope, abofé que entrarei a inquerir algo.

Aproveitando, que se fala de Bragança, querovos recomendar, se ides por alí, non perdais a ocasión de visitar a “domus” romana que hai no castelo, é unha maravilla de conservación. Tamén vos recomendo buscar un viño da denominación de orixen Tras os Montes, se pode de ser que leve uva trincadeira mellor, é xa veredes que bos viñoas hai na zona.

jueves, 23 de julio de 2009

ENCETANDO NOVO BLOG

Como parece que no antergo blog, que tiña xa non podo publicar, e o mais grave é que ninguén me deu explicacións, hoxe inicio unha nova andadura.
A ver se hai mellor sorte.
Poblicarei algo esta tarde.